Spanning

Spanning (U) is één van de belangrijkste natuurkundige grootheden binnen elektrotechniek. Het geeft het elektrische potentiaalverschil tussen twee punten in een circuit aan en vormt de drijvende kracht achter elektrische stroom. Op deze pagina vind je de belangrijkste soorten spanning, hun toepassingen, kenmerken en technische basisprincipes.

Soorten spanning:

  • Gelijkspanning (DC)
  • Wisselspanning (AC)
  • Enkelfase- en driefasespanning
  • Netspanning en stuurspanning


Typen en toepassing

Gelijkspanning (DC)

  • Kenmerken zijn:
  • Constante polariteit (+ en –)
  • Spanningsniveau blijft gelijk in de tijd
  • Veel toegepast in:
    • Elektronica
    • Accu’s en batterijsystemen
    • DC-stuur- en besturingscircuits
  • Geschikt voor laagspanningssignalering
  • Kan omgezet worden uit AC via een gelijkrichter

Wisselspanning (AC)

Kenmerken zijn:

  • Spanning verandert periodiek van polariteit
  • Frequentie in Europa: 50 Hz
  • Veel toegepast voor:
    • Vermogensdistributie
    • Lichtinstallaties
    • Huishoudelijke en industriële apparaten
  • Gemakkelijk transformeerbaar
  • Efficiënt over lange afstanden

Enkelfase- en driefasespanning

Enkelfase:

  • 230 V wisselspanning (standaard netspanning)
  • Voor huishoudelijke en lichte industriële toepassingen

Driefase:

  • 3 × 400 V (tussen fasen)
  • Voor motoren, grote vermogens en industriële installaties
  • Gelijkmatige belasting over drie fasen
  • Kan zowel voor voeding als voor sturing worden gebruikt

Netspanning en stuurspanning

Netspanning:

  • Voedingsspanning voor installaties (meestal 230 V of 400 V AC)

Stuurspanning:

  • Lage spanning voor veilige besturing (bijv. 24 V DC of 24 V AC)
  • Toegepast in schakelkasten, PLC’s en sensoren
  • Verhoogt veiligheid en betrouwbaarheid


Werking

Gelijkspanning

  • Kenmerkt zich door een vaste positieve en vaste negatieve pool
  • Wordt opgewekt door:
    • Batterijen en accu’s
    • Voedingen en gelijkrichters
    • Zonnepanelen
  • Wordt veel gebruikt voor signaaloverdracht en elektronica

Wisselspanning

  • Bestaat uit een sinusvormige spanning die continu om pool keert
  • Wordt opgewekt door generatoren in elektriciteitscentrales
  • Frequentie bepaalt hoe snel de spanning wisselt
  • Geschikt voor efficiënte transport en distributie van energie

Driefasespanning

  • Bestaat uit drie AC-spanningen die 120° in fase verschoven zijn
  • Levert een roterend magnetisch veld → ideaal voor elektromotoren
  • Biedt hogere vermogens met dunnere kabels


Technische gegevens

  • Symbool spanning: U
  • Eenheid: Volt (V)
  • Netfrequentie: 50 Hz (Europa)
  • Typische spanningsniveaus:
    • 24 V DC (sturing)
    • 24 V AC (sturing)
    • 230 V AC (enkelfase)
    • 400 V AC (driefase)
  • Metingen met: multimeter, spanningszoeker, oscilloscoop
  • Spanningsvormen: sinus, gelijk, gerectificeerd, pulserend

Deel deze pagina