Alles wat je moet weten over ATEX en explosieveiligheid
ATEX betekenis
ATEX is een afkorting van de Franse woorden ATmosphere EXplosible. ATEX is de benaming voor de Europese wetgeving op het gebied van explosieveiligheid. Bedrijven waar gewerkt wordt met brandbare stoffen of gassen moeten voldoen aan de Europese ATEX-wetgeving, waarin de veiligheid in explosiegevaarlijke zones geborgd wordt.
Wat is ATEX en wat zijn ATEX richtlijnen?
De ATEX-wetgeving is van toepassing op alle situaties waarin er kans is op een gas- of stofexplosie. Om te zorgen dat werknemers op een veilige manier hun werk kunnen uitvoeren, moeten bedrijven of organisaties waar explosiegevaar dreigt, maatregelen nemen. Deze maatregelen staan beschreven in de ATEX-normen of -richtlijnen. De termen ‘explosieveiligheid’ of ‘ATEX’ worden vaak gebruikt als synoniem voor de richtlijnen die organisaties helpen om het risico op explosies onder atmosferische omstandigheden te beperken.
Binnen de EU zijn er 2 ATEX-richtlijnen opgesteld die de EU-landen in hun nationale wetgeving moeten opnemen: ATEX 114 en ATEX 153. De ATEX 114 richt zich op fabrikanten die explosieveilig materieel en apparatuur leveren. De ATEX 153 richt zich op het creëren van een veilige werkomgeving. DE ATEX 153 is opgenomen in de Nederlandse ARBO-wetgeving.
ATEX-poster
Wil je de markeringen op apparatuur, installaties en componenten in jouw werkomgeving duidelijk maken voor iedereen? Download dan de ATEX Poster!
ATEX zones
Plaatsen waar mogelijk een explosie kan ontstaan worden gevarenzones genoemd. De Europese richtlijn ATEX 153 geeft aan, dat werkgevers wettelijk verplicht zijn om een ATEX-zonering aan te geven in de gebieden waar explosieve stoffen aanwezig zijn.
Deze zones in het kort uitgelegd:
De classificering van deze zones is gebaseerd op de waarschijnlijkheid dat binnen de betreffende zone er daadwerkelijk een explosieve atmosfeer aanwezig is.
- De zones met gas- of dampexplosiegevaar worden aangeduid met zone 0, 1 of 2.
- De zones met stofexplosiegevaar worden aangeduid met zone 20, 21, 22.
Deze zone-indeling moeten bedrijven opnemen in een explosieveiligheidsdocument.
Explosieveilig werken volgens de ATEX-richtlijnen
In het explosieveiligheidsdocument moet ook vermeld staan wat de plan van aanpak is voor het opleiden van personeel op het gebied van explosieveiligheid. Vanuit de ATEX 153 zijn bedrijven die werken met explosiegevaarlijke stoffen of gassen dus verplicht medewerkers te trainen en op te leiden op veilig te werken volgens de ATEX-richtlijnen. Om aan te kunnen tonen dat medewerkers goed opgeleid zijn, moeten zij aantonen dat medewerkers een IECEx 05 certificaat hebben, of een ATEX-attestation kunnen voorleggen.
IECEx 05 certificering of ATEX-attestation
Er bestaan een aantal verschillende soorten certificeringen rondom explosieveiligheid. In Nederland wordt vooral het Europese ATEX gebruikt, maar ook de IEC-normen worden gebruikt. De normen die de International Electrotechnical Commission (IEC) heeft opgesteld gelden mondiaal. Normen rondom explosieveiligheid zijn de IECEx-normen, waarbij ‘Ex’ staat voor explosieveiligheid.
Een ATEX-attestation is een schriftelijk bewijs dat een kandidaat een officieel IECex examen succesvol heeft afgesloten, zoals de IECEx 001 module “Basisprincipes explosieveiligheid”. Voor veel bedrijven is een attestation voldoende.
Sommige bedrijven moeten voldoen aan de IECEx 05 norm. Dit is de persoonscertificering van medewerkers die veilig moeten kunnen werken in explosiefgevaarlijke omgevingen. Als er een officieel IECEx 05 certificaat (CoPC, Certificate of Personnel Competency) wordt geëist , moet de medewerker ook een ‘evidence file’ kunnen overleggen aan PBNA. Dit is een document waarin de werkgever de werkervaring van de kandidaat vastlegt op het gebied van explosieveiligheid.
De geldigheidsduur van zowel een CoPC/IECEx 05-certificaat, als een ATEX-attestation bedraagt 5 jaar.
Verschillende ATEX-cursussen
Om een ATEX-attestation te halen, kunnen verschillende cursussen worden gevolgd. De ene functie is de andere niet. En omdat functies onderling qua werkzaamheden verschillen, kunnen ook de risico's flink uiteenlopen.
Binnen de IECEx-structuur zijn er 11 losse Ex-modules beschikbaar rondom explosieveiligheid. Iedere module is een separate opleiding over een specifiek onderwerp. Door verschillende modulen te combineren kan iemand zich opleiden tot Technici gericht op onderhoud, installatie en reparatie. Maar het is ook mogelijk om modulen te kiezen speciaal voor Ontwerpers en Zones of voor Inspecteurs en Auditors.
Het voordeel van deze modulaire opbouw is voor iedere specifieke situatie een geschikte opleiding beschikbaar is. De module(s) kunnen afgestemd worden op de functie die de medewerker vervult, maar ook op het kennisniveau. Bovendien zijn de modules zo samengesteld, dat als meerdere modules worden gevolgd, niet dezelfde informatie aan bod komt.
Jouw ATEX-cursus samenstelen: modules kiezen
Installateurs, monteurs, inspecteurs, auditors, ontwerpers, classificatie- en andere deskundigen, starten met de opleiding Ex Basisprincipes (Ex 001). Na het volgen van deze module kan iedere vervolgmodule gekozen worden.
Voor operators en niet-technisch personeel die werken met machines in explosiegevaarlijke zones, of die regelmatig in explosiegevaarlijke zones moeten zijn, volstaat het volgen van de opleidingen ‘Ex voor operators’ of ‘Ex awareness’ voor overige medewerkers.
Welke modules benodigd zijn, hebben we overzichtelijk gemaakt in de de volgende download:
Download het ATEX-opleidingsoverzicht
De ATEX-cursus afsluiten met attestation of certificaat
Iedere module kun je afsluiten met een examen. De ATEX-examens worden afgenomen door het onafhankelijke examenbureau PBNA. Is een IECEx 05 certificering nodig? Dan verzorgt het PBNA ook het opstellen van het CoPC.
ATEX-cursus volgen met E-learning of in het Engels
Bepaalde modules zijn ook als E-learning te volgen. Is de module als E-learning beschikbaar, dan staat dat in de cursusnaam vermeld.
Deze E-learnings én alle ATEX-opleidingen die klassikaal worden gegeven, zijn ook in het Engels beschikbaar.
Meerdere medewerkers tegelijk opleiden? Kies voor incompany
Soms is het praktischer om een ATEX-cursus intern aan te bieden. Bijvoorbeeld als je een hele afdeling in één keer wilt opleiden of als jouw bedrijf specifieke omstandigheden kent. Daarvoor bieden wij maatwerk- en incompany mogelijkheden. We geven onze ATEX-trainingen dan op jullie bedrijfslocatie. De cursus of training spitsen we precies toe op de behoefte van jouw afdeling of organisatie.
Interesse? Onze accountmanager Ilona van der Werf geeft je graag persoonlijk advies.
Advies nodig bij het kiezen van de juiste cursus?
Weet je niet zeker welke modules in jouw situatie het meest passend zijn? Neem dan even contact met ons op. We helpen je er graag bij.
Ilona van der Werf
